از دیرباز تاکنون در ایران، فرش های ابریشمی بسیار زیبایی که شهرت جهانی داشته اند، بافته می شدند. ابریشم یکی از قوی ترین، پرکاربردترین و انعطاف پذیرترین الیاف طبیعی است. این مزایا موجب گردیده تا فرش های ابریشمی از محبوبیت و ارزش خاصی برخوردار باشند.
به طور کلی نخ ابریشمی از نخ‌های گران قیمت محسوب می شود و به دلیل لطافت، ظرافت و ساختار فیزیک ویژه بسیار حساس می باشد. به همین دلیل فرشی که با نخ ابریشمی تولید می‌شود علاوه بر ارزشمند و گران قیمت بودن، بسیار آسیب‌پذیر می‌باشد. به همین دلیل شستشوی فرش ابریشمی باید با نهایت دقت انجام پذیرد. زیرا که در صورت هر گونه سهل انگاری، امکان وارد آمدن آسیب غیرقابل جبران چه به صورت جزیی چه کلی به فرش ابریشمی وجود دارد. به همین دلیل لازم است که شستشوی فرش ابریشمی توسط افراد متخصص و صاحب تجربه انجام گردد.
به علت ظرافت بافت فرش های ابریشمی از یک سو و لزوم حفظ ارزش و زیبایی این فرش ها از سوی دیگر، نگهداری و مراقبت پیشگیرانه به منظور تمیز نگاه داشتن بیشتر و در نتیجه کمتر نیاز پیدا شدن به شستشوی فرش ابریشمی ضروری است؛ در همین راستا فرش ابریشمی را باید حتی الامکان در مکان های کم تردد قرار داده تا لکه بر روی آنها ایجاد نشود و به عبارت دیگر باید از قرار دادن فرش های ابریشم در مناطق پرتردد که احتمال آسیب و آلودگی در آنها بالاست اجتناب نماییم. به همین دلیل است که بسیاری از صاحبان فرش های ابریشمی، معمولاً این گونه فرش ها را به جای پهن کردن بر روی زمین، همچون آثار هنری تزئینی بر روی دیوار نصب و آویزان می کنند.
طبیعی است که با وجود مراقبت های پیشگیرانه و رعایت کلیه نکات، فرش های ابریشمی نیز مانند هر نوع فرش دیگری هر از چند گاهی به شستشو احتیاج پیدا می کنند اما شستشوی فرش ابریشمی متاسفانه به سادگی های فرش های معمولی نیست چون به دلیل ظرافت بالای ذاتی بافت فرش های ابریشمی نمی توان آنها را سایید یا با شوینده های قوی و آب داغ شست؛ بنابراین می بایست در هنگام شستشوی فرش ابریشمی از استانداردها و مهارت های خاصی بهره گرفت تا هیچ گونه خطری از این طریق متوجه این فرش های گرانقیمت و ارزشمند نباشد.
بخش قابل توجهی از فرش هایی که به نام ابریشمی شناخته می شوند از ابریشم خالص نیستند. بافت اینگونه فرش ها، شامل ترکیبی از ابریشم و الیاف دیگر است و شستشوی آنها نیز ساده تر از شستشوی فرش ابریشمی خالص می باشد به ویژه اگر الیاف جانبی آن از جنس پشم باشد. چون پشم بر خلاف ابریشم، در برابر آب مقاوم می باشد و همین عامل باعث می شود تا امکان حذف کامل گرد و غبار موجود در فرش به آسانی قابل انجام باشد.
به دلیل ظرافت خاص فرش ابریشمی و حساسیت بالای آن به مواد شیمیایی و گرما، شستشوی فرش ابریشمی کار هر کسی نیست. عملیات شستشوی فرش ابریشمی باید در با مواد شوینده مخصوصی که برای شستشوی الیاف ابریشم طراحی شده است انجام شوند. منظور این نیست که از شامپوفرش های متداول موجود در بازار استفاده شود. بلکه توصیه اکید می کنیم که برای شستشوی فرش ابریشمی به روش اصولی و کامل، بهتر است با یک قالیشویی معتبر تماس بگیرید.
حذف گرد و غبار از فرش های ابریشمی
بهترین کار جهت از بین بردن گرد و غبار موجود در فرش های ابریشمی این است که از یک جاروبرقی استفاده کنید. اما به منظور کاهش ریسک آسیب به فرش ابریشمی حتماً از سر مکش بدون برس استفاده کنید. چون برس جاروبرقی ممکن است به الیاف ظریف فرش ابریشمی صدمه بزند. بعد از این کار، برس را وصل کرده و یک دور به آرامی فرش را جارو کنید. راه حل دیگری نیز جهت از بین بردن گرد و غبار فرش ابریشمی وجود دارد و آن این است که فرش را در فضای آزاد به آرامی تکان دهید تا گرد و غبار و آلودگی های احتمالی از آن خارج شود.
حذف لکه از فرش های ابریشمی
اگر به هر دلیلی مواد غذایی یا هر نوع مایعات لکه زا، بر روی فرش ابریشمی ریخته شود باید قبل از این که لکه های عمیق و سرسختی بر روی فرش به وجود آید به سرعت برای حذف و از بین بردن این لکه ها اقدام کنید. اگر بر روی فرش ابریشمی مواد غذایی جامد ریخته شود، می توانید به سادگی آن را بردارید. از یک قاشق کمک بگیرید و مواد جامد را از روی فرش بردارید. نکته مهم اینجاست که باید مراقب باشید کشیدن قاشق بر روی فرش موجب ایجاد خراشیدگی بر روی الیاف فرش نشود.
حال اگر بر روی فرش ابریشمی لکه ایجاد شود باید سریعا آن را پاک کنید. اما نباید برای این کار از پاک کننده های قوی و آنزیم دار استفاده کنید. جوش شیرین می تواند برای پاک کردن لکه های موجود بر روی فرش ابریشمی گزینه ایده آل و خوبی باشد. مقداری جوش شیرین را با کمی آب ترکیب کرده و روی لکه قرار دهید. سپس از یک دستمال نخی خشک برای پاک کردن رطوبت باقی مانده استفاده کنید. سپس اجازه دهید تا فرش در مجاورت هوا خشک شود. به هیچ عنوان از وسایلی همچون سشوار برای خشک کردن فرش ابریشمی استفاده نکنید چرا که گرما و حرارت می تواند به الیاف ابریشم آسیب بزند.
روش دیگری که برای از بین بردن لکه های فرش ابریشمی می توان با خیال راحت از آن استفاده کرد، ترکیب کردن مقدار مساوی از سرکه سفید و آب است. در این روش باید سرکه سفید و آب را به مقدار مساوی با یکدیگر مخلوط نموده و سپس بر روی پارچه نخی تمیز بریزید. در ادامه، پارچه را بر روی لکه بکشید و از یک پارچه خشک برای خشک کردن رطوبت ایجاد شده استفاده نمایید. و در پایان اجازه دهید فرش در مجاورت هوا خشک شود.
هشدار: از مواد تمیز کننده تجاری که از نحوه عملکرد آنها آگاهی ندارید به هیچ وجه برای شستشوی فرش ابریشمی استفاده نکنید. چرا که ممکن است فرش شما آسیب جدی و جبران ناپذیری ببیند.
از بین بردن بوی ناخوشایند از فرش ابریشمی
حذف بوی نامطبوع از فرش ابریشمی کار مهم دیگری است که باید انجام دهید. برای این منظور هم دو راه حل را می توان به کار بست. که دقیقا مانند راه حل های حذف لکه است یعنی استفاده از جوش شیرین و یا ترکیب آب و سرکه سفید.
اگر از جوش شیرین استفاده می کنید باید پودر جوش شیرین را روی قسمت مربوطه بپاشید. اجازه ندهید جوش شیرین بیشتر از یک ساعت روی فرش باقی بماند. سپس از جاروبرقی استفاده کرده و پودرهای ریخته شده بر روی فرش را جارو کنید.
راه حل دوم (یعنی استفاده از ترکیب سرکه سفید و آب) نیز برای از بین بردن بو و میکرب ها از فرش های ابریشمی مؤثر است. در این روش باید آب و سرکه را در یک بطری اسپری، با یکدیگر مخلوط کرده و سپس ترکیب حاصله را به آرامی بر روی فرش اسپری کنید. در پایان می بایست به آرامی و با یک پارچه تمیز و خشک، محل مربوطه را خشک نمایید.
نکاتی که باید در هنگام شستشوی فرش ابریشمی رعایت کنید:
- از پاک کننده های دارای آنزیم برای شستشوی فرش ابریشمی استفاده نکنید؛ چراکه از آنزیم ها برای هضم لکه های مبتنی بر پروتئین استفاده می کنند و ابریشم هم به طور عمده از پروتئین تشکیل شده است، پس این پاک کننده ها ممکن است الیاف ابریشم را از بین ببرند.
- از آب گرم یا بخار برای شستشوی فرش ابریشمی استفاده نکنید گرما می تواند باعث کم شدن خاصیت ارتجاعی ابریشم شود.
- در هنگام شستشوی فرش ابریشمی، برای جلوگیری از آسیب رساندن به الیاف، فرش را مالش ندهید.
- به منظور تغییر شکل دادن فرش، آن را تا نزنید.
- هرگز از سفید کننده (وایتکس) برای شستشوی فرش ابریشمی استفاده نکنید. سفید کننده های کلردار نه فقط رنگ فرش را از بین می برند بلکه موجب از بین رفتن فیبرها نیز می شوند.
- فرش را خیس نکنید، حتی در آب. ابریشم در صورت مرطوب شدن تا ۲۰% قدرت خود را از دست می‌دهد.
اگرچه ممکن است به دلیل نگرانی و یا تعلق خاطر، همواره ترجیح دهید که فرش ابریشم را خودتان شخصاً شستشو دهید اما اگر به هر دلیلی فرش ابریشمی شما نیاز به یک شستشوی اساسی و اصطلاحاً درست و حسابی داشته باشد؛ در این صورت دیگر نمی توان از روش های گفته شده استفاده کرد و شخصاً اقدام به شستشوی فرش ابریشمی نمایید. در این شرایط باید حتماً از یک قالیشویی کمک بگیرید.
قالیشویی ای که به منظور شستشوی فرش ابریشمی خود به آن مراجعه می کنید باید حتماً معتبر بوده و در کار خود حرفه ای باشد. برخی قالیشویی ها این طور عنوان می کنند که خشکشویی فرش ابریشم امن است اما بدون اخذ برگه ضمانت یا قرارداد از این کار خودداری کنید.
متاسفانه بعضاً افراد کم‌تجربه ای در برخی مراکز قالیشویی نامعتبر به کار گرفته شده اند که به همین دلیل در مواردی شستشوی فرش ابریشمی به این افراد محول می گردد و در نتیجه باعث وارد آمدن صدمه به فرش ابریشمی شما آن هم به صورت غیرقابل جبران می شود. از این رو، قبل از هر چیز ضرورت دارد یک قالیشویی معتبر و برخوردار از کادر متخصص و صاحب تجربه را پیدا کنید. تنها یک قالیشویی معتبر است که با برخورداری از کارشناسان ماهر و تجهیزات پیشرفته، می تواند به بهترین شکل ممکن و بدون وارد آمدن هیچ گونه صدمه ای نسبت به شستشوی فرش ابریشمی اقدام نماید.
