به گزارش فارس، اگر سری به مناطق مسکونی شمال تهران زده باشید، احتمالا از وضعیت زندگی لاکچری بخش کوچکی از ثروتمندان متعجب شده‌اید، واحدهای مسکونی با استخرهایی بزرگتر از استخرهای عمومی و درختان سر به فلک کشیده در کنار فضای سبز وسیع که نیاز به آب فراوان دارد، نظر هر بیننده‌ای را در این مناطق به خود مشغول می‌کند.
در همین راستا، ممکن است این پرسش به ذهن بیاید، این فضای سبز گسترده شخصی در کنار استخرهای لاکچری با چه آبی پر می‌شود و مصرف مایع حیات در این واحدهای مسکونی مشابه کاخ به چه اندازه است.
به منظور پاسخ به پرسش مذکور یعنی میزان مصرف آب واحدهای مسکونی لاکچری تهران به سراغ محمدرضا بختیاری، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران رفتیم.
بختیاری در ابتدای صحبت‌های خود به خاطره‌ای اشاره کرده و عنوان کرد: «چند وقت پیش در حال عبور از مناطق بالانشین بودم که متوجه شستشوی فضای سبز و حیاط توسط صاحب یکی از این منازل شدم. پس از اینکه نسبت به حرکت این شهروند اعتراض کردم، پاسخ داد به شما مربوط نیست و پولش را می‌دهم.»
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، پس از نقل خاطره، در بیان آمار مصرف آب مشترکین پایتخت، عنوان کرد: « ۲۰ درصد مشترکین شهر تهران به صورت متوسط و کمی بیشتر از متوسط مصرف می‌کنند، ۱۵ درصد پرمصرف هستند و ۵ درصد که شامل مناطق ۱، ۲ و ۳ شهر تهران می‌شود، بسیار پرمصرف هستند.»
بختیاری با اشاره به این نکته که متاسفانه برخی از شهروندان از مشقت تامین آب اطلاعاتی ندارند و بی‌رویه مصرف می‌کنند، گفت:« راه حل این مشکل، فرهنگ‌سازی و واقعی کردن بهای هر متر مکعب آب است زیرا در حال حاضر مردم کمتر از 25 درصد بهای تمام شده آب را می‌پردازند.»
توجه به اظهارات مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، موید مصرف بی‌رویه آب در مناطق 1 تا 3 تهران است.
* دولت روزانه 1.3 میلیارد تومان برای پر کردن استخر خانه‌های لاکچری یارانه می‌دهد
در این شرایط با توجه به اینکه هر مشترک آب در سال 1400، هزینه واقعی تامین آب را پرداخت نکرده و کمتر از 25 درصد هزینه واقعی را پرداخت، می‌کند، لذا مصرف آب بیشتر به معنای استفاده بیشتر از منابع متعلق به آحاد مردم است که در قالب یارانه آب به جیب ثروتمندان پرمصرف می‌رود.
در این شرایط یک سوال مهم این است که ساکنین این مناطق مرفه نشین تا چه میزان از منابع مالی متعلق به بیت المال را به واسطه مصرف آب از آن خود می‌کنند.
برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید گشتی به منابع آماری بزنیم. به استناد جزئیات مطرح شده در آمار، میزان مصرف روزانه استان تهران معادل 1.3 برابر دریاچه چیتگر است. به عنوان مثال در تاریخ 25 شهریور و ظرف تنها 1 روز معادل 3 میلیون و 431 هزار متر مکعب آب در تهران مصرف شده است. با توجه به اینکه 38 درصد از میزان مصرف آب در استان تهران به بخش خانگی و شرب تعلق دارد، ساکنین پایتخت در مدت یک روز 1 میلیون و 304 هزار متر مکعب آب مصرف کرده‌اند.
برای محاسبه میزان مصرف آب مشترکین پر مصرف شمال شهر تهران پس از آگاهی از مصرف آب روزانه باید بدانیم چه میزان از استفاده آب تهرانی‌ها مربوط به مناطق 1، 2 و 3 در شمال شهر است. به استناد آمار بدست آمده، 47 درصد از میزان مصرف آب بخش خانگی مرتبط با استفاده پر مصرف‌ها است که در مناطق 1 تا 3 شهر تهران ساکن هستند. یک حساب سر انگشتی مشخص می‌کند، پر مصرف‌های لاکچری نشین در یک روز 612 هزار 776 متر مکعب آب مصرف می‌کنند.
جالب است بدانید، هزینه تامین و انتقال هر متر مکعب آب در پایتخت معادل 2 هزار و 700 تومان برآورد می‌شود. این در حالی‌ست که به صورت میانگین، در سال 1400، آب مشترکان خانگی با قیمت 500 تومان برای هر متر مکعب فروخته می‌شود. در حقیقت دولت برای فروش هر متر مکعب آب نزدیک به 2 هزار و 200 تومان یارانه می‌پردازد.
ضرب میزان یارانه دولتی در تامین هر متر مکعب آب در میزان مصرف پرمصرف‌های مناطق 1 تا 3 تهران، این نکته را روشن می‌سازد که در هر روز 1 میلیارد و 348 میلیون تومان از بیت المال صرف پرکردن آب استخرهای مناطق مرفه نشین تهران و آبیاری فضای سبز این واحدهای مسکونی می‌شود.
توجه به آمار و محاسبات مطرح شده مشخص کننده این امر است که بخش عمده از یارانه‌های دولتی به جیب اقشار پردرآمد رفته و صرف موارد غیرضروری می‌شود. در حقیقت، ساکنین مناطق 1 تا 3 تهران در حالی سرانه مصرف 430 لیتر آب به ازای هر نفر را دارند که در برخی از مناطق جنوب شرقی این کشور سرانه مصرف آب کمتر 15 لیتر به ازای هر نفر است.
*نظام تعرفه‌گذاری آب متهم ردیف اول ذبح عدالت
به گزارش فارس، بر اساس گفته بسیاری از کارشناسان، نحوه قیمت‌گذاری آب یکی از دلایل اصلی نبود عدالت در بخش تقسیم یارانه‌های دولتی است.
در همین راستا، سیما غفاری، کارشناس حوزه انرژی، ضمن انتقاد از شیوه قیمت گذاری صنعت آب گفت:« متاسفانه این شیوه قیمت گذاری موجب شده مردم به پر مصرفی تشویق شوند. در حقیقت هرچه بیشتر مصرف کنید دولت یارانه بیشتری به شما می‌پردازد.»
این کارشناس حوزه انرژی، با اشاره به راهکار توزیع عادلانه منابع دولتی در این حوزه، تصریح کرد:« ادبیات تعیین بها با استفاده از پلکان مصرفی در دنیا مرسوم است و وزارت نیرو برای باز توزیع عادلانه منابع دولتی باید با توجه به پلکان مصرفی متفاوت قیمت آب را افزایش دهد. بدین ترتیب بسیاری از مشکلات فعلی صنعت آب در خصوص قیمت گذاری حل خواهد.»
به عبارت دقیق‌تر همان طور که دولت میتواند برق کم‌مصرف‌ها را رایگان کند، در طرف مقابل میتواند آب ثروتمندان پرمصرف را با بهای واقعی به آنها بفروشد. به این ترتیب یک الگوی منطقی برای قیمت‌گذاری آب فراهم می‌شود.
*جراحی اقتصاد آب در پایان قرن با هدف کاهش اسراف
با توجه به شرایط ذکر شده، جراحی نظام اقتصاد آب به‌منظور جلوگیری از هدر رفت این مایع حیات در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و نمایندگان مردم در قالب بند «ی» تبصره 8 قانون بودجه دولت را مکلف به اصلاح نظام تعرفه‌گذاری آب کردند.
هیات دولت نیز در جلسه مورخ ۱۵ اسفند ۱۴۰۰، در اجرای حکم مندرج در بند قانون بودجه پیشنهاد وزارت نیرو درخصوص آیین نامه اجرایی این بند از قانون موضوع تعیین بهای آب مصرفی مشترکان را به تصویب رساند.
بر این اساس، وزارت نیرو موظف است حداکثر طی سه ماه، الگوی مصرف جدید را با احتساب تعداد افراد خانوار تحت پوشش بازنگری و جهت اجرا ابلاغ کند.
به موجب این آیین نامه، صورتحساب مشترکان کم مصرف یعنی مشترکان خانگی که تا یک سوم الگوی مصرف تعیین‌شده مصرف می‌کنند و مشترکان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور، با تخفیف صد درصد محاسبه می شود.
همچنین تعرفه آب مشترکان خانگی با مصرف بیش از الگو تا یک و نیم برابر الگو، تا دو برابر الگو، تا سه برابر، تا چهار برابر و بیش از آن، به ترتیب با ضریب (0.5)، (0.75)، (1.5)، (۳) و (۵) نسبت به قیمت غیریارانه‌ای شامل مجموع هزینه های تأمین آب و به صورت پلکانی نسبت به مازاد محاسبه و دریافت خواهد شد.
به استناد آمار موجود، 94 درصد از مشترکان صنعت آب همچنان از یارانه بخش آب استفاده می‌کنند و تنها بهای آب اقلیت 6 درصدی پرمصرف آب که بیش از 2 برابر الگو از آب استفاده می‌کنند فراتر از قیمت تمام شده آب خواهد رفت.
علاوه بر این، افزایش قیمت اعمال شده مازاد قیمت تمام شده نیز برای مازاد مصرف آب مشترکان بسیار پرمصرف اعمال می‌شود. به‌عبارت دیگر مصرف داخل الگوی مصرف تمامی مشترکان از جمله مشترکان پرمصرف نیز به صورت یارانه‌ای و مشابه قیمت‌های قبلی محاسبه می‌شود.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، تغییر نظام تعرفه‌گذاری آب با رویکرد اصلاح الگوی مصرف میتواند مقدمه شکل‌گیری اقتصادی قوی آب تلقی شده و در بلند مدت زمینه جلوگیری از اسراف آب و احیای عدالت در زمینه پرداخت یارانه آب را مهیا کند.
